Synagoga Ezras Izrael przy ulicy Wólczańskiej

Jacek Walicki  Synagogi i Domy Modlitw w Łodzi

Str. 72

 

[1] Archiwum Państwowe w Łodzi (dalej: APŁ), Notariusz (dalej: Not.) Płachecki, rep. 3458/1899.

[2] Por.: Archiwum Sądu Rejonowego w Łodzi (dalej: ASRŁ), Wydział (dalej: Wydz.) XX Ksiąg Wieczystych (dalej: KW), rep. 945. Na „Planie posesji Nr 275E Gecla Cygelberg    w mieście powiatowym Łodzi przy ulicy Zachodniej położonej, zawierającej powierzchni łokci kwadratow. 6919 [...], 02.1882”, wykonanym przez A. Stebelskiego    posesja dochodzi do ul. Wólczańskiej. Plac, na którym później wybudowano synagogę, zaznaczony jest jako ogród – APŁ, Towarzystwo Kredytowe m. Łodzi (dalej: TKmŁ) 933, k. 55.

[3] ASRŁ, Wydz. XX KW, rep. 945, rozdz. II, s. 5. W latach 30. XX w., na skutek zmian granicznych (por. m. in.: APŁ, Not. Trojanowski, rep. 2933/1904) powierzchnia działki wzrosła do 795 m2 – APŁ, Akta miasta Łodzi (dalej: AmŁ) 16206, nlb.

[4] APŁ, Not. Płachecki, rep. 2570/1903.

[5] APŁ, Not. Trojanowski, rep. 2933/1904. 

[6] ASRŁ, Wydz. XX KW, rep. 4042, t.1.

[7] W 1937 r. mówiono, że stowarzyszenie posiada nieruchomość, na której mieści się jego synagoga faktycznie „od kilkudziesięciu lat” – APŁ, Not. Wodziński, rep. 1807/1937. 

[8] APŁ, Łódzka Gmina Wyznaniowa Żydowska (dalej: ŁGWŻ) 1, s. 331.

[9] APŁ, ŁGWŻ 1, s. 334-335.

[10] APŁ, Not. Wodziński, rep. 1807/1937.

[11] K. Stefański   \i , Budownictwo synagogalne Łodzi, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1994, nr 1/3, s. 17; K. Stefański   \i , Architektura sakralna Łodzi w okresie przemysłowego rozwoju miasta, 1821-1914, Łódź 1995, s. 134;  APŁ, TKmŁ 932, k. 6v-7.

[12] APŁ, TKmŁ 932, k. 6v.

[13] K. Stefański   \i , Architektura..., s. 134-135. 

[14] APŁ, TKmŁ 932, k. 11-15.

[15] APŁ, TKmŁ 932, k. 5.

[16] APŁ, AmŁ 16206, nlb. 

[17] APŁ, Not. Rybarski, rep. 2812/1904, rep. 3710/1905, rep. 3988/1905; Not. Jonscher, rep. 2928/1905; SRŁ-AWKW, rep. 4042, t.1, Dz. IV. 

[18] APŁ, TKmŁ 932, k. 1; Ibidem, k. 3; TKmŁ, Ibidem, k. 4.

[19] APŁ, TKmŁ 932, k. 28-28v.

[20] Zważywszy na treść cytowanego wyżej zaświadczenia Dozoru Bóżniczego (APŁ, ŁGWŻ 1, s. 331), informacja ta wydaje się wątpliwa, zaś kontrakt dzierżawny, jeśli rzeczywiście istniał, zawarty był zapewne tylko po to, aby wykazać przed kredytodawcą pewność i wysokość dochodu z posesji.

[21] APŁ, TKmŁ 932, k. 29-29v.

[22] To ścieśnienie własności nie zostało jednak wpisane do księgi hipotecznej, por.: APŁ, TKmŁ 932, k. 46-49v (w przytoczonych powyżej cytatach zachowano pisownię oryginalną).

[23] APŁ, TKmŁ 932, k. 37.

[24] Por. wykazy wpłat: APŁ, TKmŁ 932, k. 55 n.

[25] APŁ, TKmŁ 932, k. 65.

[26] APŁ, TKmŁ 932, k. 66. Również ten kontrakt dzierżawny należy uznać za sporządzony w celu wykazania wysokości dochodu z synagogi.

[27] APŁ, TKmŁ 932, k. 83v.

[28] ASRŁ, Wydz. XX KW, rep. 4042, t.1, Dz. IV.

[29] Stowarzyszenie wpisane zostało do rejestru stowarzyszeń 21 kwietnia 1927 r. – Rejestr stowarzyszeń – miasto Łódź, APŁ, Urząd Wojewódzki Łódzki (dalej: UWŁ) 1142, s. 259.

[30] APŁ, UWŁ 1518, nlb.

[31] Dane osobowe wg pisma Brygady V Urzędu Śledczego w Łodzi do Komisariatu Rządu na m. Łódź z 15.12.1926 r., APŁ, UWŁ 1518, nlb.

[32] APŁ, UWŁ 1518, nlb.

[33] ASRŁ, Wydz. XX KW, rep. 4042, t.1, zb. dok., k. 85-86.  

[34] APŁ, AmŁ 16206, nlb.  

[35] Zawody ustalono na podstawie Księgi Adresowej m. Łodzi 1937-1939, Dz. VI. 

[36] APŁ, UWŁ 1518, nlb.

[37] T. Basz    zmarł 5/18 września 1912 r., L. Padwa    – 30 maja 1927 r. – ASRŁ, Wydz. XX KW, rep. 4042, t. 1. 

[38] Sprawa tego podatku, mimo przepisania prawa własności na „Ezras Izrael”, toczyła się nadal, zaś nieruchomość wciąż obciążona była hipoteką przymusową. Dopiero w maju 1939 r. kwestia własności została – po częściowej spłacie nałożonego podatku i umorzeniu pozostałej sumy – uregulowana. Por. ASRŁ, Wydz. XX KW, rep. 4042, t. 2.

[39] APŁ, Not. Wodziński, rep. 1807/1937. 

[40] ASRŁ, Wydz. XX KW, rep. 4042, t.1, Dz. II. T. Basz    był również właścicielem nieruchomości noszącej nr hipoteczny 1388 przy ul. Cegielnianej, zadłużenie jej w TKmŁ wynosiło 59129 rubli – Por. APŁ, TKmŁ 932, k. 87v.

[41] J. Poznański   , Pamiętnik z  getta łódzkiego, Łódź 1960, s. 15; P. Spodenkiewicz   \i , Zaginiona dzielnica. Łódź żydowska – ludzie i miejsca, Łódź 1997, s. 72.

[42]  M.in. rabinowi Segałowi    kazano własnoręcznie drzeć rodały – I. Rubin   \i , Żydzi w Łodzi pod niemiecką okupacją, 1939-1945, Londyn 1988, s. 172.

[43] I. Rubin         \i , Żydzi..., Londyn 1988, s. 172; I. Kacenelson   , Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie, przekł., wstęp i przypisy J. Ficowski   \i , Warszawa 1986, s. 49-51.

[44] APŁ, AmŁ 16206.